Enver Paşa artık Harbiye Nazırıydı. İlk iş olarak Balkan Savaşları’nda hatası olan paşaları emekliye ayırdı ve yeni bir terfi sistemi kurdu. Alman subayların yardımıyla Alman ekolüne uygun bir düzen getirdi; haksız terfi alan subayların rütbesini düşürdü, alaylı subayların çoğunu tasfiye etti. Yaver kadrosundan torpilli yirmili yaşlardaki binbaşıların rütbesini de söktü ya da indirdi.
Savaş zaten kafasında hep vardı. Seferberlik ilan ederek Osmanlı ordusunu olası Cihan Harbi’ne hazırladı. Balkan Savaşları’ndaki hazırlıksız durumu görmüş, bir daha aynı hatanın olmamasına çalışmıştı. Ancak bütün hazırlıklar tamamlanmadan savaşa girmeye de onay verdi.
Gelgelelim, atak kişiliğinden de kaynaklanan bazı yanlış kararları vardı. Kafkasya Cephesi’ni açması, Sarıkamış Harekâtı’nı başlatması büyük bir hataydı. Savaşa girmek bir yana, soğuğa alışkın Rus Çarlığına kış arifesinde saldırmak felakete davetiye çıkarmaktı.
Emrindeki tecrübeli paşa Hasan İzzet Paşa, harp okulunda onun hocasıydı ve şiddetle itiraz etmişti:
“Bu mevsimde bir saldırı olmaz Paşam, baharı bekleyelim.”
Enver Paşa ise:
“Hocam olmasanız sizi kurşuna dizdirirdim.”
dedi ve hocasını görevden alıp, çok daha üst rütbede olmasına rağmen emir komutayı kendi eline aldı.
Oysa Enver Paşa, o güne kadar en fazla bir tabur veya vekâleten bir alay komutanlığı yapmıştı. Harbiye Nazırı ve saltanat naibi olmasına rağmen bir tümen bile yönetmemişti.
Üstelik askerlerin çoğu güneyden kaydırılmış birliklerdi, lojistik sorunlar vardı ve binlerce askerde soğuktan koruyacak malzemeler yoktu. Aralık ayının dondurucu soğuğunda hücum emri verdi. Bölgedeki Ermeni komitacı saldırıları da orduyu yavaşlattı.
Sayılar tartışmalı olmakla birlikte Osmanlı ordusu on binlerce askeri kaybetti. Dönemin pek çok tanığına göre – ki Alman General Ludendorff da bunların arasındadır – bu saldırı tamamen gereksizdi. Ludendorff şöyle der:
“1 milyon askerle bile yapılsa, bu verimsiz bir atak olacaktı.”
Ama Alman general, Enver Paşa’nın Turancı hayallerini bilemezdi. Enver Paşa muhtemelen Kafkasya’yı aşıp Orta Asya’daki Türkî devletlere ulaşmak, Rusya’ya karşı bir hat kurup çevrelemek istiyordu. Kendisi başaramadı ama kardeşi Nuri Paşa, Bakü’yü alarak Hazar Denizi’ne ulaştı.
Enver Paşa’dan bağımsız bir harekât olamazdı. I. Cihan Harbi’nde sürekli geri çekilen Osmanlı ordularında bir tek Nuri Paşa ilerleyebilmiş ve Hazar Denizi’ne dayanabilmişti.
Bir varmış, bir yokmuş…
📌 Bu yazıyla ilgili düşünceleriniz bizim için çok değerli. Blogda yorumlar kapalı olduğu için, sohbetimize sosyal medya üzerinden devam edelim. Bizi takip ederek hem bu yazının diğer bölümlerine hem de Osmanlı tarihiyle ilgili daha fazla içeriğe ulaşabilirsiniz.
📷 Instagram: @bizyaziyoruzcom
🐦 X (Twitter): @bizyaziyoruzcom
Yayımlayan